In de vorige eeuw is asbest veelal gebruikt om mee te bouwen. Daarom is het niet verwonderlijk dat er anno 2020 nog steeds woningen of panden gevonden worden waar asbest gebruikt is. Asbest is eigenlijk een verzamelnaam voor zes natuurlijke mineralen met een vezelstructuur. Het is een sterk materiaal, slijtvast, bestand tegen hoge temperaturen en het is een goedkope stof. Pas later in 1993 is men erachter gekomen dat asbest schadelijk is voor de gezondheid van de mens in losgebonden vorm en werd het gebruik van asbest in de bouw verboden. Dit artikel zal dieper in gaan op wat asbest is en welke soorten asbest er bestaan.

De asbesttoepassingen in de bouw; waarop te letten?

Zoals al eerder vermeld werd asbest vroeger veel gebruikt in de bouw vanwege zijn gunstige eigenschappen. Asbest werd met of zonder een bindmiddel verwerkt in producten. Bekende asbest bindmiddelen zijn bijvoorbeeld: gips, lijm, cement en karton. Soms kwamen in producten wel meerdere soorten asbest voor. In de loop der tijd laat dit bindmiddel los of vergaat zelfs. In dit geval komt asbest vrij en dan is de stof pas echt schadelijk voor de mens. Asbest kunt u in uw oudere woning vinden in bijvoorbeeld golfplaten, waterleidingbuizen, isolatiemateriaal, rem- en frictiemateriaal, brandwerende platen, onderlagen van vloerbedekkingen en hittebestendig textiel.

Het verschil tussen hecht gebonden en losgebonden asbest

Wanneer u over asbest leest, zult u de begrippen hecht gebonden en losgebonden asbest meermaals tegenkomen. Tussen beide soorten zit een belangrijk verschil. Hecht gebonden asbest zit verankerd in een ander materiaal, het dragermateriaal. Hierin zit asbest stevig verpakt en in deze vorm is het niet schadelijk. Het wordt pas risicovol voor de gezondheid op het moment dat het dragermateriaal bewerkt of gesloopt wordt. In dit geval komen de vezels vrij en kunnen ze terechtkomen in de luchtwegen van de mens. Losgebonden asbest is asbesthoudend materiaal, waarbij de asbest niet of nauwelijks gebonden is aan een dragermateriaal, zoals spuitasbest.

Wat is spuitasbest?

Ook de term spuitasbest zult u wel eens zijn tegengekomen. Dit type asbest valt onder de losgebonden asbest en werd voor 1978 veel gebruikt als bijvoorbeeld isolatiemateriaal in gebouwen. Uit spuitasbest kunnen asbestvezels heel gemakkelijk los komen, waardoor dit type meteen verwijderd moet worden.

De verschillende soorten asbest

Er zijn in principe twee hoofdgroepen asbest: asbest met een serpentijnachtige, spiraalvormige vezelstructuur en asbest met een rechte, amfiboolachtige vezelstructuur. Binnen de serpentijnachtige groep valt de witte asbest, die het meest (ruim negentig procent) in Nederland gebruikt werd. Binnen de amfiboolachtige groep vallen blauwe, grijze, bruine, groene en gele asbest. Bruin en blauwe asbest vallen hierbij onder de meest gevaarlijke soorten asbest.

Witte asbest

Ruim negentig procent van alle asbesthoudende materialen bevat witte asbest. Dit type asbest wordt ook wel chrysotiel genoemd. Het speciale aan witte asbest is de vorm. Het is de enige soort asbest, die een gekrulde vezel heeft lijkend op de structuur van een stukje touw. Een concentratie witte asbest kan leiden tot longkanker of buikvlieskanker, maar alleen wanneer het in grote hoeveelheden ingeademd wordt. Dit komt, doordat witte asbest vaak in hecht gebonden vorm voorkomt en dus relatief onschadelijk is. Pas als het dragermateriaal gesloopt wordt, dan komt witte asbest in losgebonden vorm voor.

Blauwe asbest

Blauwe asbest is donkerblauw van kleur en wordt ook wel crocidoliet genoemd. Blauwe asbest is de meest gevaarlijke en dodelijkste vorm van asbest te noemen. De vezel van de blauwe asbest is recht en amfibool in tegenstelling tot de witte asbest. Blauwe asbest komt u slechts in vijf procent van het asbesthoudend materiaal tegen, omdat het zo schadelijk is. Het werd vaker gebruikt in spuitasbest. Hierdoor is het een losgebonden vorm van asbest, waarbij de concentratie van de vezels ook nog eens hoger ligt dan bij andere vormen. Hierdoor is een kleine hoeveelheid blauwe asbest al genoeg om flinke schade aan uw gezondheid te veroorzaken. Blauwe asbest is zo schadelijk door deze dichte concentratie, maar ook doordat de vezels weer haakjes hebben. Hierdoor nestelen ze zich sneller in de longen, waardoor uw gezondheid met rappe schreden achteruit gaat.

Bruine asbest

Na de witte asbest werd bruine asbest het meest toegepast in Nederland. De wetenschappelijke benaming van bruine asbest is amosiet en het valt binnen de rechte, amfiboolachtige vezels. Ook bruine asbest is gevaarlijker dan witte asbest, omdat door de rechte vorm de asbestvezel zich makkelijker kan splijten. Gebeurt dit, dan zijn de vezels heel licht en onzichtbaar. Op deze manier komt de asbest makkelijker in uw luchtwegen terecht en richt daar veel schade aan. In hecht gebonden vorm vormt dit type asbest eveneens geen gevaar.

 

Grijze asbest

De wetenschappelijke benaming voor grijze asbest is tremoliet. Grijze asbest komt niet in Nederland voor. De vorm van dit type asbest is eveneens recht en behoort daarom tot de groep amfibolen. Grijze asbest kan in hecht gebonden vorm voorkomen, maar ook in spuitasbest. Wanneer grijze asbest in losgebonden vorm voorkomt, dan vormt ook grijze asbest een enorm risico voor de gezondheid, omdat het longkanker en asbestose veroorzaakt.

Gele asbest

Ook gele asbest is niet in Nederland terug te vinden. De wetenschappelijke naam van deze vorm van asbest is anthophyliet. De gele asbest valt onder de groep amfibolen en heeft een recht vezel, die zich zeer gemakkelijk kan splijten. Daardoor is gele asbest ook gevaarlijk voor mens en milieu.

 

Groene asbest

Groene asbest is beter bekend onder de naam straalsteen of actinoliet. Door de rechte vorm van de vezel behoort ook groene asbest tot de amfibolen. Groene asbest is binnen deze groep de meest voorkomende vorm. Groene asbest ontstaat in gesteente, waar een hoog calciumgehalte aanwezig is, zoals stollingsgesteente. De concentratie van groene asbest is niet zo hoog als bij blauwe asbest. Hierdoor is groene asbest wel schadelijk, maar in grote hoeveelheden. Daarnaast is deze vorm van asbest vaker hecht gebonden.